Vrije radicalen, de grootste boosdoener als het aankomt op huidveroudering. Je hebt er ongetwijfeld over gehoord en vaak wordt dit in dezelfde adem genoemd met antioxidanten: de positieve tegenhanger die de effecten van vrije radicalen ongedaan kan maken. Maar wat zijn vrije radicalen en antioxidanten precies? Hoe werken ze en waarom hebben ze invloed op je huid? Hieronder deel ik mijn inzichten met je. Hou je vast, het wordt een scheikundig verhaal!

De beschrijvende term 'vrij' in vrije radicalen komt niet uit het niets. Vrije radicalen (ook bekend als 'atomen' of als 'hele verbindingen') zijn moleculen met een enkel ongepaard elektron in hun structuur. Dit is onhandig, want in de chemie streeft alles naar neutraliteit. Omdat ze wanhopig graag dat overtollig elektron kwijt willen raken hebben ze een buitengewoon hoge reactiviteit. Daarom reageren vrije radicalen heel gemakkelijk op mogelijke verbindingen, wat in sommige gevallen leidt tot de vorming van nieuwe vrije radicalen (waar de vicieuze cirkel begint).

Sommige van de vrije radicalen die belangrijk zijn voor de levende organismen bevatten alleen zuurstof- en waterstofatomen (superoxide-anion en superoxide). Dit zijn Reactive Oxygen Species en in deze categorie vallen verder alleen moleculen die zeer gemakkelijk kunnen zorgen voor vorming van vrije radicalen in het lichaam (onder andere waterstofperoxide, singlet-zuurstof en ozon.

Naast de ROS kennen we ook de RONS (Reactive Oxygen and Nitrogen Species). Dit zijn moleculen (vrije radicalen) die het stikstofatoom in hun structuur hebben (onder andere stikstofmonoxide, nitrosylkation, stikstofdioxide en peroxynitriet. Deze moleculen worden gegenereerd als een bijproduct van biochemische reacties en kunnen zorgen voor oxidatieve stress in de cellen.

Versnelde huidveroudering door vrije radicalen treden binnen elk niveau van de huid op: de epidermis, de dermis en het onderhuidse weefsel. Hierin kunnen we drie soorten schade onderscheiden, die elk hun invloed hebben op de verschillende onderdelen van de huid. 

• Wat zijn huid-eiwitten: collageen 
• Wat gebeurt er: de hoeveelheden collageen en elastine verlagen drastisch
• Wat is het gevolg: de bloedvaten van de dermale circulatie worden broos en breken gemakkelijk. Hierdoor wordt de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen minder.
• Hoe wordt dit zichtbaar: de huid is minder stevig en elastisch, verliest zijn veerkracht, zakt, vertoont rimpels en fijne lijntjes (vooral rond de ogen, op het voorhoofd, de wangen en de onderste delen van het gezicht en de nek)

• Wat zijn lipiden: Lipiden houden de huid soepel omdat ze verantwoordelijk zijn voor het vasthouden van vocht
• Wat gebeurt er: de lipiden van de huidcelmembranen en van de beschermende lipidebarrière beschadigen.
• Hoe wordt dit zichtbaar: de huid wordt droger en kan niet voldoende gehydrateerd blijven, wat rimpels en fijne lijntjes accentueert, de huid is zichtbaar minder glad en zacht en de huid wordt vatbaarder voor irritatie, verdere schade en infecties.

• Wat is polysaccharides: Natuurlijk bestanddeel van de huid met antioxiderende eigenschappen en zich goed kan hechten aan water waardoor de huid dit beter vast houdt. 
• Wat gebeurt er: de structuur van polysachariden (hier valt bijvoorbeeld hyaluronzuur onder) wordt verstoord wat invloed heeft op het bindweefsel in de huid. 
• Hoe wordt dit zichtbaar: de huid verliest veel sneller vocht en is daarom droger of sneller uitgedroogd.

Vrije radicalen zorgen dat de huidlagen in een veel sneller tempo verdwijnen. Daarnaast verstoren ze de functie van pigmentcellen waardoor deze zich op een plek ophopen. Dit leidt tot hyperpigmentatie. De functie van pigmentcellen is onder andere het beschermen van de huid tegen UV-straling. Wanneer alle pigmentcellen zich op dezelfde plek ophopen is de huid minder goed beschermd.

Nucleïnezuren helpen de huid te vernieuwen en te beschermen. Schade aan de nucleïnezuren beïnvloedt al het bovenstaande en verstoort belangrijkste processen van de huidcellen om de vernieuwing en de bescherming te ondersteunen. 

Gelukkig heeft de huid zijn natuurlijke manieren om zichzelf te beschermen tegen schade door vrije radicalen. Onze is rijkelijk voorzien van antioxidanten - of heilzame verbindingen - die in staat zijn om zeer reactieve vrije radicalen te neutraliseren. In de eerste alinea heb ik uitgelegd dat vrije radicalen zeer onrustig zijn en gemakkelijk nieuwe verbindingen maken omdat ze zijn voorzien van een overtollig elektron. Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen door ze hun eigen elektron te geven. 

Over het algemeen bevat de meer oppervlakkige epidermis hogere concentraties antioxidanten dan de diepe dermis. De bovenste huidlaag wordt immers vaker blootgesteld aan irriterende stoffen. De meest voorkomende antioxidanten in de lipide fase van de huid zijn alfa-tocoferol of vitamine E. De waterfase van de huid bevat meer vitamine C en glutathion (GSH). Andere oxidanten die de huid bevat zijn onder andere carotenoïden, urinezuur, pyruvaat, glutathione peroxidase, superoxide dismutase, catalase en ubiquinol.

Soms zijn de natuurlijke hoeveelheden antioxidanten van de huid niet voldoende voor een adequate bescherming tegen vrije radicalen en oxidatieve stress. Voor je huid is het fijn om deze te voorzien van zoveel mogelijk antioxidanten. Liefst in zowel verzorgingsproducten als in een evenwichtig voedingspatroon. 

• vitamine A (retinol)
• vitamine B3 (niacinamide)
• vitamine C (ascorbinezuur)
• vitamine E (tocoferol)
• resveratrol (vooral druiven, hoe dieper de kleur, hoe beter)
• curcumine (overvloedig in kurkuma en gember)
• groene thee polyfenolen
• Co-enzym Q10
• polyfenolen van andere planten.

• matcha
• gewone groene thee
• cacao en donkere chocolade
• bessen (vooral bosbessen, frambozen en aardbeien)
• noten met een speciale vermelding voor walnoten en pecannoten
• kruiden zoals kaneel, kruidnagel en munt
• granaatappel
• gedroogd fruit
• koffie.